روزنامه ابتکار

«ابتکار» از حاشیه‌های عجیب «پایتخت 5» گزارش می‌دهد داستان‌های دنباله‌دار یک سریال نوروزی

فاطمه رنج‌اندیش
سریال «پایتخت 5» که در نوروز 97 روی آنتن شبکه یک سیما رفت به نسبت فصل‌های قبلی حواشی بسیاری را به دنبال داشت. تا جایی که تقریبا هر روز یک اتفاق جدید منجر به عکس‌العمل‌های کارشناسانه و غیر کارشناسانه می‌شد و به دنبال آن عوامل سریال به خصوص محسن تنابنده که نقش کلیدی در جدیدترین فصل این سریال داشت، جوابیه‌هایی را در رسانه‌های مجازی و آنلاین منتشر می‌کردند. این در حالی است که سریال «پایتخت» به کارگردانی سیروس مقدم که نخستین بار در نوروز 90 پخش شد تا امسال جزو پرمخاطب‌ترین سریال‌های مناسبتی است. با توجه به تجربه‌های گذشته که معمولا اقوام و قبیله‌های مختلف معتقد بودند تصویر خوبی از آن‌ها در سریال‌ها ارائه نشده و در مواردی اعتراضشان منجر به تعلیق فیلم‌ها می‏شد، نه تنها مردم مازندران نسبت به این سریال اعتراض نداشتند بلکه مشتاقانه آن را دنبال می‌کردند. با اینهمه این بار«پایتخت 5» سرنوشت دیگری داشت.
پای موسسه «اوج» در میان بود
شروع توفانی حاشیه‌های «پایتخت 5» با حضور موسسه اوج به عنوان حامی مالی آغاز شد. حساسیت نسبت به این موسسه علت مشخصی دارد. به گفته مدیرعامل موسسه فرهنگی اوج، این سازمان یک تشکل مردم نهاد است و هزینه و اعتبارات تولیدات آن با حمایت سپاه پاسداران تامین می‌شود. همچنین اوج در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر با سرمایه‌گذاری در 5 فیلم، سلطه بی‌سابقه‌ای داشت. بر همین اساس پشتیبانی اوج در «پایتخت 5» نیز این تصور را ایجاد کرد که خط قرمزهای معمول صدا و سیما جا به جا شده و به قول معروف ناممکن‌ها ممکن شده است. در این مورد می‌توان به نمایش ساز، رقص‌ آقایان، صدای ابراهیم تاتلیس خواننده معروف ترکیه، سیگار کشیدن، نمایش جزئیات رابطه یکی از شخصیت‌ها با دوست دخترش و ..... اشاره کرد. چه بسا هر کدام از این موارد می‌توانست برای سریال‌های دیگر مشکل آفرین باشد اما حضور یک این سازمان تا حد زیادی تاثیرگذار بود. فارغ از اینکه تغییر چارچوب‌های سخت‌گیرانه صدا و سیما چقدر غلط است، تغییر نوع نگاه ناگهانی در یک مورد به خصوص حواشی دنباله داری را به همراه داشت. در نهایت نیز سیروس مقدم در این باره به یکی از رسانه‌ها گفت: «سازمان اوج کمترین دخالتی در پیشبرد قصه نداشته است. سکانس‌هایی وجود داشت که حتی تلویزیون مصر بود، حذف شود اما اوج اجازه نداد حذف شود و مجبور شدند که آن‌ها را پخش کنند. اگر حمایت اوج نبود امکان نداشت اسمی از ابراهیم تاتلیس بیاید. واقعا خیلی از مواردی که در پایتخت می‌بینید را مدیون حمایت اوج هستیم. ما امسال در پایتخت موسیقی‌هایی داشتیم که مردم واقعا لذت بردند و اگر حمایت نبود اصلا پخش نمی‌شد.


مورد عجیب ازدواج دختران 12 ساله
در قسمت اول «پایتخت5» بحث ازدواج دختران دوقلوی نقی که حالا 12 ساله شده‌اند، مطرح شد. این درحالی است که در چند سال اخیر « ان جی اُ » های زیادی در تلاش هستند تا قانونی در مخالفت با این رویکرد غیر منطقی تصویب شود. به همین دلیل این اتفاق با انتقادات شدیدی همراه شد. محسن تنابنده بازیگر نقش نقی همان زمان در جریان این واکنش‌ها از مردم خواست تا قسمت آخر صبوری کنند و پس از آن در یک مصاحبه دیدگاه خودش را اینگونه مطرح کرد: «نگرش من به مساله ازدواج کودکان اینطور است که احساس می‌کنم بالاخره باید جایی این موضوع مطرح می‌شد تا بتوان به آسیب‌شناسی آن پرداخت. این مساله روشن شود که‌چرا برخی بر این باورند ازدواج نباید در سنین پایین صورت بگیرد. ضمن اینکه معتقدم کار هنرمند رادیولوژی و سونوگرافی کردن است؛ نه تجویز. به‌هر‌حال مساله ‌ازدواج در سنین پایین یکی از معضلات اجتماعی ما به شمار می‌رود و برای من هم موضوعی حساس است. کما‌اینکه می‌بینیم در جامعه فعلی، به‌خصوص در شهرهای دیگر با این مساله موافقند و توجیه آنان هم این است که حالا اسمی روی دختر و پسر از سنین پایین گذاشته شود تا ببینند بعد چه پیش می‌آید؛ غافل از اینکه همین رسم و رسوم مثل شیرینی خوردن و اسم روی همدیگر گذاشتن می‌تواند تبعات ناخوشایندی داشته باشد. در عین‌ حال دیدگاه من نسبت به ازدواج این است که دختر و پسر باید در شرایطی به فکر ازدواج بیفتند که عقل‌رس شده باشند و آگاهانه نسبت به این مساله مهم تصمیم‌گیری کنند؛ نه اینکه اطرافیان برای آنها تصمیم بگیرند. ضمن اینکه اگر توجه کرده باشیم می‌بینیم امروزه آمار طلاق در جامعه روز به‌روز در حال افزایش است. نکته تاسف‌بار اینکه این آمار متعلق به آدم‌هایی است که آگاهانه ازدواج کرده‌اند ولی نتیجه مطلوبی از زندگی مشترک‌شان نگرفته‌اند.»
تنابنده در ادامه عنوان کرد: «گذشته از اینها، مساله‌ای که درباره سوال شما می‌خواهم مطرح کنم این است که به محض اینکه یک سریال در تلویزیون ساخته می‌شود، شرایط و حواشی برای آن پیش می‌آید که تلویزیون مجبور می‌شود بخش‌های بعدی آن سریال را سانسور کند. به‌عنوان مثال، تلویزیون بعد از رویا‌رویی یک سریال با مردم به مجموعه‌ای از فیدبک‌ها می‌رسد که بر اساس این بازخوردها دچار نگرانی می‌شود و تصمیم می‌گیرد بخش‌های بعدی سریال پخش نشود. حرف من این است اینقدر دنبال آن نباشیم که سانسورمان کنند، به نظرم برخی‌ها، بیشتر از نهادها دنبال این موضوع هستند که سانسور شویم و این خوب نیست.»
تبلیغ گردشگری برای آدانا
همزمان با انتشار خبری مبنی هجوم ایرانیان در نوروز به منطقه وان واقع در شرق ترکیه و همچنین مسائل سیاسی که در این کشور رخ داده است، داستان «پایتخت5» در بستر منطقه‌ای به نام آدانا باعث ایجاد هجمه‌های شدیدی به این سریال شد. از آنجایی که استانبول در شمال غربی ترکیه است و آدانا در جنوب این کشور هیچ پروازی در شرایط اضطراری از استانبول به آدانا نمی‌رود. بنابراین این تصور وجود داشت که قرار است «پایتخت» برای آدانا تبلیغات گردشگری کند. البته سیروس مقدم در این باره توضیح داد که در اصل فیلمبرداری مجموعه «پایتخت 5» در شهر آنتالیا انجام شده است و به دلیل حساسیت‌هایی که نسبت به نام این منطقه وجود دارد، به اجبار از نام آدانا استفاده شده است. سیروس مقدم تاکید کرده است که اتفاقا ما فضای ترکیه را از لحظه ورود در فرودگاه متشنج نشان دادیم و ادعای جذب توریست برای ترکیه بی پایه و اساس است. همچنین محسن تنابنده نویسنده «پایتخت 5» به شوخی در یکی از گفت‌و‌گوهایش بیان کرد: «می‌دانید ماجرا از چه قرار بود، رجب طیب اردوغان پولی را قبل از ساخت این فصل از سریال به من داد و از من خواهش کرد جاذبه‌های توریستی ترکیه را معرفی کنم. او به من گفت خواهشا مملکت ما را به ایران و جهان بشناسان چون داریم بیچاره می‌شویم! از دوستانی که چنین بحث‌هایی را مطرح می‌کنند خواهش می‏کنم کمی واقع‌بینانه نگاه کنند و این مساله را بپذیرندکه ترکیه به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی، اجتماعی و فرهنگی احتیاجی به این کارها ندارد. مساله این است که ما اینقدر بدبخت هستیم که نمی‌توانیم زیبایی‌های کشورمان را نشان دهیم. کمااینکه حین فیلمبرداری برخی می‌گفتند لوکیشن‌ها مربوط به نوشهر است نه ترکیه!»
حذف و اضافه‌های تیتراژ
با پخش سه قسمت از «پایتخت5» نمایش صحنه‌هایی از رقص روی آنتن صدا و سیما سر و صدایی به پا کرد که مسئولان شبکه یک تصمیم گرفتند در بازبخش‌ها نیم بیشتری از این صحنه‌ها را حذف کنند. این اتفاق واکنش عوامل سریال از جمله امیرحسین قاسمی را در پی داشت. همزمان با نقد و انتقادات او به مدیران صدا و سیما نام قاسمی به عنوان نویسنده از تیتراز حذف شد و نام خشایار الوند به عنوان نویسنده «پایتخت 5» قرار گرفت. در همین راستا خشایار الوند اعلام کرد: «این خیلی احمقانه است که کسی از مدیریت سیما انتقاد کند و دقیقا همان شب نامش از تیتراژ حذف شود و نام نویسنده سرشناس دیگری را جایگزین کنند. باز اگر نام نفر جدید گمنام بود یک چیز، اما وقتی نام شخص مطرحی جایگزین می‌شود معلوم است که ماجرا چیست!» الوند در ادامه توضیح می‌دهد: «من اواخر فیلمبرداری قسمت سوم به گروه ملحق شدم و فیلمنامه اثر را در دست گرفتم. از قسمت چهارم آقای قاسمی از گروه خداحافظی کردند و به تهران برگشتند و فیلمنامه کار را من نوشتم. به همین دلیل ساده نام من در تیتراژ دیده می‌شود و ادامه فیلمنامه کار من است.» جالب است که چندی پس از ادعای خشایار الوند نام امیرحسین قاسمی به تیتراژ برگشت. اگرچه این تنها حذف و اضافه نام عوامل در تیتراژ سریال «پایتخت5» نبود. نقش مترجم دوست ترکیه‌ای نقی را نگین میرزایی ایفا کرده بود که همزمان با حضورش در سریال به ادعای برخی رسانه معلوم شد که سابقا در شبکه جم فعالیت داشته است. با اینکه موسسه اوج و عوامل سریال اظهار نظر رسمی در این باره نداشتند اما در بازبخش‌های بعدی نام بازیگر نامبرده حذف شد. در ادامه این ماجرا محسن تنابنده بالاخره در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها اعلام کرد: «وقتی فیلمبرداری قسمت‌های ترکیه را شروع کردیم به دنبال یک مشاور ایرانی بودیم. قرار شد شخصی باشد که بر اساس شناختی که دارد بتواند تعدادی از هنروران را بیاورد. ما اصلا شناختی نسبت به پیشینه کاری این خانم نداشتیم و نمی‏دانستیم که در شبکه جم فعالیت می‌کند. حالا بماند که یکی از کارمندان شبکه جم که مدتی در صدا وسیما هم فعالیت داشته، شیطنت کرد و با مطرح کردن این مساله حواشی ایجاد شد. در ضمن این خانم بازیگر، صدام حسین نبوده که خیلی قیافه آشنایی داشته باشد و ما او را بشناسیم. مهم‌تر اینکه ما قسمت‌هایی که این خانم در آن حضور داشته را یک ماه قبل‌تر برای بازبینی به صدا و سیما فرستادیم. بنابراین اگر مشکلی داشت آن‌ها هم دیده بودند و اعلام ‌می‌کردند. همانقدر که آن‌ها پیشینه کاری این خانم را متوجه نشدند ما هم متوجه نشدیم.
تیغ سانسور اوج تیز شد
احمد مهران‌فر و محسن تنابنده چندی پس از پخش قسمت آخر «پایتخت 5» در صفحه اینستاگرامشان از سانسور قسمت‌هایی خبر دادند و نسبت به آن واکنش تندی نشان دادند. مهران فر نوشت: «تیغ سانسور پخش صدا و سیما کم بود اوج هم اضافه شد. دمتون گرم خوب دست به دست هم دادین تا تماشاگران سریال را فراری بدید. قصه تکراری همیشگی، خسته نباشی مدیریت، خسته نباشی دلاور، خسته نباشی قهرمان.» محسن تنابنده نیز در پستی نوشت: «آقا میزتو نمی‏گیرند، سانسور نکنید!»
با نگاهی گذرا به روند اتفاقاتی که گریبان گیر سریال پر مخاطب «پایتخت5» شد، پر واضح است حساسیت‌های این چنینی که منجر به ایجاد حواشی بسیار بود تنها یک دلیل دارد، آن هم این که صدا و سیما به خصوص در سال‌های اخیر با سخت‌گیری‏های متناوب و بیش از حد باعث شد، هر کدام از ما به نوعی دچار خودسانسوری شویم. تا اندازه‌ای که متن را کنار گذاشته به حاشیه رسیده‌ایم. بنابراین تا زمانی که این نگاه مسری وجود دارد نمی‌توان به تغییر نگاه تند مدیریت امیدوار بود.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
«حشاشین» چرا ممنوع شد؟ و چرا حالا ممنوع شد؟! (شهروند)پايان يك راهبرد (اعتماد) آقایان زیباکلام، فاضلی، ارمکی! این بود غایت لیبرال‌بودن شما؟! (جوان) گرگ سیاست اسرائیل چگونه مقابل ایران زانو زد؟ (یادداشت روز) (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
واکنش روحانی به خبر فیلترینگ تلگرام تا پایان فروردین ماه برداشت‌های دو گانه‌ای را رقم زد «ابتکار» دیدارهای نوروزی سیاستمداران را بررسی می‌کند عید دیدنی در هوای سیاست شورای شهر پایتخت 19 فروردین تکلیف استعفای محمدعلی نجفی از شهرداری تهران را مشخص می کند جلال خوشچهره روش قدیمی پاک کردن صورت مساله «ابتکار» وضعیت مالیات بر ارزش افزوده در سطح واحدهای تولیدی و بازنویسی قانون آن در مجلس را بررسی کرد نشست روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه در آنکارا برگزار می‌شود مثلث آستانه زیر سایه عفرین تعطیلات نوروزی رسانه‌ها چه تاثیری بر جامعه دارد؟ خواب بهاره مطبوعات در عصر بی خوابی های مجازی «ابتکار» از تلاش فراکسیون امید برای خروج از کم تحرکی گزارش می دهد دو راهی امید «ابتکار» از حاشیه‌های عجیب «پایتخت 5» گزارش می‌دهد داستان‌های دنباله‌دار یک سریال نوروزی لوور یا منشور کوروش؛ کدام ایرانیان را بیشتر به خود جذب کردند؟ روزهای شلوغ موزه ملی ایران وزیر دفاع در دیدار با همتای روس: برعهدی که با شرکای خود بسته ایم، وفاداریم رئیس‌جمهوری پیش از عزیمت به ترکیه: راه‌حل مشکل سوریه، نظامی نیست فیلترینگ تلگرام، صد گام منفی برای دموکراسی